In onze huidige welvaartsmaatschappij wordt ons overlevingsinstinct nog maar zelden op de proef gesteld. En wat je niet gebruikt, raak je kwijt. Want waarom zou ons lichaam energie spenderen aan cellen of systemen die nooit gebruikt worden?
Het menselijk lichaam kijkt constant waar het energie nodig heeft om te overleven. Wat niet gebruikt wordt, wordt langzaamaan afgestoten. Als je bijvoorbeeld weinig beweegt, zorgt dit voor verlies van spiermassa en verslechtering van onze botten en botdichtheid.
Door het comfortabele leven wat we tegenwoordig lijden, wordt ons lichaam niet meer blootgesteld aan extreme prikkels. We hebben een omgeving voor onszelf gecreëerd waarin we vrijwel alles in de hand hebben. We kunnen zelf bepalen hoe warm of hoe koud we het hebben. Vrijwel ieder gebouw heeft centrale verwarming of airco om de temperatuur constant te houden. Daarnaast is er nog beschermende kleding. Onze innerlijke thermostaat hoeft dus eigenlijk niks meer te doen om ons op de juiste temperatuur te houden.
Eten of drinken is ook altijd voorhanden. Op iedere hoek van de straat is wel een winkel of restaurant en ze zijn ook nog eens vrijwel altijd geopend. Als we niet willen, hoeven we niet eens de deur uit om ons eten te regelen. We kunnen alles vanuit onze luie stoel bestellen en hoeven totaal niet in beweging te komen. Honger of dorst kennen we niet meer. Het is zelf zo dat we zo veel eten dat ons lichaam vrijwel constant bezig is met onze spijsvertering, waardoor het geen of te weinig tijd heeft voor andere systemen. Dit gaat onder andere ten koste van onderhoud en vernieuwing van onze cellen.
De meeste van onze biologische vijanden schakelen we uit met medicijnen. We gebruiken zoveel medicijnen en vooral antibiotica dat een groot deel van de bacteriën die ons ziek maken, er ongevoelig voor geworden zijn. Wat weer tot gevolg heeft dat ziektes die nu relatief makkelijk te bestrijden zijn, in de toekomst misschien weer dodelijk worden. Door dit hoge medicijngebruik verzwakt ons immuunsysteem, waardoor we steeds sneller en vaker ziek worden. Hierdoor gaan we nog meer medicijnen gebruiken en zo is het cirkeltje rond…
Dit alles zorgt ervoor dat het menselijk lichaam steeds zwakker is geworden. Onze oer systemen worden niet meer uitgedaagd en gaan daardoor (gedeeltelijk) verloren. Dat is evolutionair zo bepaald. Onze verre voorouders hadden bijvoorbeeld een staart. Dat is terug te zien in ons skelet, wat nog steeds 4 kleine staartwervels in de onderrug heeft. De staart werkte destijds als stabilisator, maar omdat onze voorouders steeds zwaarder en daardoor stabieler werden, ging deze functie verloren. En dus verdween de staart. Zo werkt het nog steeds, wat je niet gebruikt, verdwijnt.
Wat zijn hormetische prikkels?
Hormetische prikkels zijn prikkels die ons lichaam aanzetten om in ‘overlevingsmodus’ te gaan. Denk dan aan:
- hitte en kou
- honger en dorst
- ademen
- bewegen en rust
- mindset en stress
Waren deze prikkels in een ver verleden levensbedreigend, voor ons zijn ze, in een gecontroleerde situatie, super gezond en versterkend. Doordat we een omgeving gecreëerd hebben met te veel comfort, zet je je lichaam aan het werk door het uit balans te halen. Je lijf moet er dan zelf voor zorgen dat het weer in balans komt.
Hoe doe je dat?
Eigenlijk is het heel simpel. Je moet terug naar de basis en je lichaam ’trainen’ en laten ervaren waar het voor gemaakt zijn.
- We hebben een innerlijke thermostaat die onze temperatuur heel goed in de gaten houdt. Maar als onze omgevingstemperatuur altijd min of meer constant is, hoeft onze innerlijke thermostaat niks meer te doen. Zet hem aan het werk door kunstmatig grote temperatuurverschillen te creëren. Dit kun je doen door bijvoorbeeld naar de sauna te gaan of heel heet te douchen. Of, precies tegenovergesteld, iedere dag een paar minuten koud te douchen.
- Door regelmatig te vasten leer je je lichaam om om te gaan met honger en energie te halen uit opgeslagen reserves. Er is dan ook meer tijd over voor andere belangrijke processen.
- Doe dit ook met drinken. Tegenwoordig lopen velen van ons constant met een flesje water, waaruit we telkens kleine slokjes nemen. Daardoor is je lichaam de hele dag door bezig om je vochtbalans op peil te houden. Drink daarom grotere hoeveelheden water in één keer. Hierdoor zorg je onder andere voor minder belasting van je nieren. Je moet natuurlijk altijd drinken als je dorst hebt, maar probeer, door training, de drinkmomenten tot maximaal 5 per dag terug te brengen.
- Door ademhalingsoefeningen zorg je onder andere voor een efficiëntere energie productie en een sterker immuunsysteem.
- Ga bewegen voordat je gaat eten. Onze voorouders hadden geen winkels om de hoek en overvolle koelkasten. Vaak moesten ze eerst op jacht of zoeken naar eetbare planten, noten en zaden. Hierdoor worden spieren getraind, botten versterkt en reserves aangesproken.
- Doordat we overal om ons heen computers hebben waar we te alle tijde informatie kunnen opzoeken, hoeven onze hersenen niet meer zo hard te werken om alles te onthouden. Ze slapen een beetje in. Train ze en blijf je hersenen continue uitdagen door bijvoorbeeld kruiswoordpuzzels te doen, niet altijd een boodschappenbriefje mee te nemen, een nieuwe studie te beginnen of gewoon, ouderwets, telefoonnummers uit je hoofd te leren.
Al dit soort prikkels houden ons lichaam alert. Deze acute stressmomenten zorgen ervoor dat ons lijf precies doet waar het voor gemaakt is, overleven. Door dit regelmatig te doen, train je je lichaam om sterker te worden zodat het beter met een volgend stressmoment om kan gaan.
Kom uit je comfort zone en verleg je grenzen! Dit is niet alleen heel goed voor je lichaam maar het geeft je zelfvertrouwen ook nog eens een boost.