De drang naar zoetigheid zit in ons brein ingebakken. Onze genen zijn nog vrijwel hetzelfde als die van ‘de oermens’ en zij wisten het al, zoete voedingsmiddelen leveren snelle energie en vetopslag, wat de overlevingskansen doet vergroten. Destijds stonden de dagen in het teken van eten zoeken en vangen en daar was veel brandstof voor nodig.
In de natuur zijn maar weinig voedingsmiddelen te vinden die van zichzelf zoet zijn. Het houdt wel op bij een aantal soorten fruit en honing (wat maar een korte tijd van het jaar beschikbaar was) en dan moest het ook nog maar net in de omgeving te vinden zijn. Dus als het dan gevonden werd, werd er ook gelijk zoveel mogelijk van gegeten.
Ons brein werkt nog steeds zo, maar onze omgeving en eetgewoonten zijn ontzettend veranderd. Zoetigheid was destijds schaars, maar tegenwoordig wordt aan heel veel bewerkte voedingsmiddelen suiker toegevoegd. Heel veel suiker! Was het destijds een prima overlevingsstrategie, tegenwoordig is het, in onze wereld van overvloed, ziekmakend geworden.
We hebben, genetisch gezien, geen rem als het om zoetigheid gaat en de voedingsmiddelenindustrie maakt daar handig gebruik van. Van frisdranken, snoep en koek weten we natuurlijk heel goed dat ze veel suiker bevatten, maar suiker zit ook in sauzen, vleeswaren, soepen, dressing, ontbijtgranen en nog veel meer.
In de strijd tegen overgewicht lieten velen de suikerrijke producten links liggen en daar heeft de voedingsmiddelenindustrie iets op bedacht, light producten.
In plaats van suiker wordt een kunstmatige zoetstof toegevoegd en kunnen ze op hun verpakkingen schrijven dat een product veel minder suiker bevat en daardoor gezonder zou zijn. Voedingsmiddelen die bekend stonden als dik makers kregen ineens het predicaat ‘verantwoord tussendoortje’ of ‘de betere keuze’. Maar zijn light producten eigenlijk wel zo’n goede keuze?
De zoetstoffen die voornamelijk toegevoegd worden zijn allemaal ontwikkeld in laboratoria en dus niet natuurlijk. Deze zoetstoffen zijn goedkoop, waardoor een product goedkoop in de schappen kan liggen. Er werd jarenlang gezegd dat zoetstoffen niet schadelijk voor ons zijn, maar gelukkig wordt er steeds meer onderzoek naar gedaan. Uit de resultaten van deze onderzoeken blijkt dat de synthetische zoetstoffen helemaal niet zo onschuldig zijn als men ons wil doen geloven.
Doordat zoetstoffen geen calorieën bevatten denken velen dat ze van een bepaald product dan ook best een grotere hoeveelheid kunnen eten of drinken. Calorieën tellen was lange tijd favoriet als het ging om gewichtsbeheersing, en inderdaad, in light producten zitten minder calorieën. Maar light producten zorgen ook niet voor verzadiging en er zitten geen voedingsstoffen in die ons lichaam nodig heeft om goed te functioneren. Je lijf zal daarom blijven vragen om voeding (hongergevoel). Iemand die veel light producten gebruikt, zal dan vaker kiezen voor nog meer bewerkte voeding waardoor de ‘honger’ blijft. Ook houden deze kunstmatige zoetstoffen de drang naar zoetigheid in stand.
Light producten hebben hierdoor dus een averechtse werking en creëren alleen maar meer overgewicht en aanverwante klachten zoals diabetes type 2.
Maar wat doen kunstmatige zoetstoffen eigenlijk nog meer in ons lichaam?
- Ze veranderen de bacteriële balans in de darmen en verstoren hierdoor onze darmflora. Een verstoorde darmflora staat aan de basis van een heel scala aan spijsverteringsklachten en (op den duur) ziektes.
- Kunstmatige zoetstoffen beïnvloeden niet rechtstreeks onze bloedsuikerspiegel maar ze hebben wel effect op de werking van insuline. Door het eten van zoetstoffen krijg je brein een seintje dat er suiker in aantocht is en gaat de alvleesklier insuline aanmaken. Als de insuline dan geen nieuwe suiker aantreft, zal het toch zijn werk gaan doen. En dat is suiker uit het bloed halen. Hierdoor verlaagt de bloedsuikerspiegel en krijgt men een hongergevoel. Dit is vooral trek in nog meer zoetigheid en koolhydraten en zo beland je in een vicieuze cirkel.
Op den duur zal insuline steeds minder goed in staat zijn de bloedsuikerspiegel te reguleren en glucose naar onze cellen te transporteren voor energie. Bij langdurig gebruik kan dit insulineresistentie (het lichaam wordt ‘doof’ voor insuline) en glucose intolerantie veroorzaken. Beide zijn voorstadia van diabetes.
- Bij de afbraak van sommige kunstmatige zoetstoffen komen er stofjes vrij die in staat zijn door de hersenbarrière heen te dringen en invloed uit te oefenen op onze hersenen en op de aanmaak van neurotransmitters. Ze kunnen bijvoorbeeld de aanmaak van serotonine en dopamine verlagen of helemaal laten verdwijnen. Dit heeft grote invloed op de gemoedstoestand.
- Verder is uit onderzoeken gebleken dat kunstmatige zoetstoffen ons afweersysteem verzwakken en kunnen zorgen voor een onregelmatige hartslag en onrustig gevoel. Op de lange duur zouden ze nier- en leverschade kunnen veroorzaken en zorgen voor ademhalingsklachten zoals kortademigheid.
- Ook hoofdpijn is een veel gehoorde klacht, net als diarree, hoge bloeddruk en voedsel allergieën.
Wees dus vooral voorzichtig met de inname van kunstmatige zoetstoffen. Als je trek hebt in zoetigheid kun je die beter stillen met een voedingsmiddel wat van nature zoet is, zoals fruit, dadels of honing. Natuurlijk zijn dit ook gewoon suikers maar deze voedingsmiddelen bevatten nog een hele reeks aan andere nutriënten die waardevol zijn voor ons lichaam.
In de strijd tegen overgewicht zou ik willen zegen; stop met het tellen van calorieën en start met het tellen van nutriënten!